Tryton
Tryton jest hybrydą człowieka i ryby. Co różni go od Syreny? Czy Tryton i jeden z Trytonów to to samo? Opisywany stwór fantastyczny jest tyleż znany, co tajemniczy. Wymyka się klasyfikacjom, nie daje się nabić na trójząb badaczom mitów. Postaramy się popłynąć choć troszkę śladem Trytona.
Bóg morza
Dokonajmy spostrzeżenia. Tryton ma więcej niż dwa znaczenia, chociaż nas – badaczy fantastycznych stworów interesują głównie dwa. Jedno z nich oznacza Trytona – boga mórz i syna Posejdona. Witamy zatem w kręgu kultury greckiej. Niektóre przekazy wskazują, że Tryton miał być bogiem jeziora Tritonis w Libii1. Nie wskazują one jednakże, dlaczego mężczyzna tak wysoko postawiony w hierarchii bóstw miałby zarządzać jedynie niewielkim, słodkowodnym zbiornikiem.
Tryton miał być synem Posejdona i Amfitryny. Nimfa Rode miała być jego siostrą2. Tryton niewątpliwie wyglądał jak prawdziwy przedstawiciel morskiego królestwa, o torsie mężczyzny i ogonie ryby, często obrazowanym, jakby był spiralnie zakręcony. Jego atrybutem była trąba z morskiej muszli. Źródła nie podają, jak Trytonowi wychodziło trąbienie pod wodą. Musiała jednak działać, skoro potrafił za jej pomocą rozpętać sztorm albo uspokoić wody. Koniec Trytona był smutny, jak to w mitach greckich bywa – zginął w walce z herosem Heraklesem.
Tryton jako gatunek
Niewątpliwie można w przekazach napotkać na Trytona w liczbie mnogiej. Oznacza to ni mniej ni więcej, tylko Trytony jako fantastyczne stwory, również pochodzące z kręgu mitów greckich. Gdzie pojawiał się dwór Posejdona, tam nieuchronnie można było spotkać i Trytony3. Wyglądały dokładnie tak jak opisano wyżej, jako hybryda mężczyzny i ryby. Stanowiły niejako odpowiednik lądowych Satyrów, ze swoim wesołym usposobieniem i natarczywością wobec kobiet. Nie ma żeńskich Trytonów. W orszaku Posejdona występowały natomiast Nereidy, odpowiadające Nimfom z powierzchni4.
Kto zna choćby Warszawską Syrenkę, albo „Małą Syrenkę” Disneya, mógłby zadać pytanie – co różni Trytonów od Syren. Odpowiedź brzmi – nieporozumienie. Syreny wedle oryginalnych podań miały zupełnie inną postać, niż znana w obecnej kulturze. Były hybrydami ludzkich kobiet i ptaków. Przekazy rzymskie zniekształciły tą wizję. Straty wizerunkowe poniosły Trytony, nagminnie mylone z Syrenami5. W ramach Leksykonu Fantastycznych Stworzeń pracowni ISKRAVA będziemy sukcesywnie wyjaśniać te wszystkie subtelności między mieszkańcami móż, aby zrozumieć wszystkie różnice między syrenami, trytonami, harpiami i innymi stworami, które ze sobą poplątano w popkulturze.
Trytony w fantastyce
Dzisiejsza fantastyka nie zupełnie zapomniała o Trytonach jako całej linii stworów fantastycznych. W systemie RPG „Dungeons & Dragons”, na którym stoi też wiele gier komputerowych fantasy, Tryton to gatunek podmorskiego stwora z Planu Żywiołów Wody. Trytoni mają być nieufni wobec stworzeń z powierzchni. Ponadto lubią gromadzenie skarbów. Podobnie do mitycznego pierwowzoru, posługują się trąbkami z muszli jako artefaktami magicznymi6. Za tą wizją idą inne warianty rozwojowe, czyniąc z Trytonów wojowniczą podmorską rasę, w sam raz nadającą się na opisanie w jakiejś powieści, czy przygodzie do rozegrania przy stole7.
Odnotujmy, że w prozie J.K. Rowling ród Trytonów ma poczesne miejsce. W świecie w którym przyszło żyć Harry’emu Potterowi, Trytony wywodzą się z Morza Śródziemnego, ale są powszechne w podmorskich głębinach. Ich całkiem rozbudowana społeczność pływa również w okolicy szkoły magii – Hogwartu. Zespół trytonów śpiewał na przykład na pogrzebie tragicznie zmarłego prof. Dumbledore’a8.
Trytony na Ziemi i w kosmosie
Pod morskimi głębinami kryje się niejeden stwór, który mógłby uchodzić za fantastycznego. Jednym z nich jest rodzina ślimaków morskich Ranellidae, z grypy Neogastropoda. Trytony wytwarzają masywne, grubościenne i niezwykłe w formie muszle. Są średnich rozmiarów – do kilkudziesięciu centymetrów. Trytony zamieszkują ciepłe wody, gównie Indopacyfik. Niewątpliwie forma ich muszli podejrzanie kojarzy się z magiczną podmorską trąbą9.
Kto zaś patrzy w głębiny Kosmosu, niech wytęży soczewki teleskopu. Tryton jest największym z księżyców planety Neptun, odkrytym w 1846 r. Tryton ma niezwykłe zwyczaje, obiega bowiem planetę macierzystą ruchem wstecznym. To wskazuje, że został przez Neptuna przechwycony w wyniku jakiejś kosmicznej interakcji na skalę niewyobrażalną dla nas, malutkich Ludzi. Tryton zbliża się do swojego przybranego ojca i za miliard lat prawdopodobnie grawitacja planety rozerwie go na odłamki. Tryton stanie się pierścieniem10.
Moimi oczami
Moja grafika przedstawia Trytona, gdy mknie przez chłodne głębiny. Długi rybi ogon wije się i tańczy niczym piękne wodne refleksy. Ten ogon przechodzi w inny, twardszy rodzaj piękna. Tryton to męska siła w każdym calu. Potężne ramie napina się, by mieszkaniec morz mógł skorzystać ze swojej niezwyklej magii i dźwiękiem muszlowego grania rozproszyć burze. Delikatność, moc i magia mieszkają w jednym ciele.
Jeśli jesteś zainteresowany stworzeniem kubka, z fantastycznym stworem, specjalnie dla Ciebie, to zapraszam do kontaktu. Odwiedź też koniecznie mój fanpage na Facebooku.
Bibliografia
https://pl.wikipedia.org/,
G. J. Bellinger „Leksykon mitologii. Mity ludów i narodów świata„, Warszawa 2005,
J. Parandowski „Mitologia„, Londyn 1992,
jak w przypisie 2,
M. Rusinek „Księga potworów„, Warszawa 2016,
„Dungeons & Dragons. Księga potworów„, wyd. ISA,
http://www.gmf.pl/KronikiFantastyczne/Bestiariusz,54,morski-lud-syreny-i-trytony.html,
jak w rzypisie 1,
